Franse wet tegen verspilling en voor de circulaire economie: nieuwe maatregelen sinds 1 januari 2023
Drie jaar na de publicatie van de Franse wet tegen verspilling en voor de circulaire economie (Agec) loopt de invoering ervan ten einde. In januari 2023 ging een nieuwe reeks van maatregelen van kracht, waardoor het grootste deel van de wet nu is ingevoerd.
De nieuwe maatregelen hebben betrekking op bepaalde consumentenproducten (verpakkingen, folders, fastfood, enz.); afvalbeheer en met name het sorteren van huishoudelijke verpakkingen en het inzamelen van bioafval bij grote producenten, de afronding van de hervorming van de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV) en inzameling en recycling verplichtingen voor nieuwe sectoren.
Consumentenproducten
Hergebruik van verpakkingen. De verplichting om hergebruikte verpakkingen op de markt te brengen geldt voor elke producent die verantwoordelijk is voor het op de markt brengen van ten minste 10.000 eenheden verpakte producten per jaar en voor elke erkende producentenorganisatie voor verpakkingen. In 2023 verschijnt hiervoor de eerste deadline met een doelstelling van 5%, uitgedrukt in verkoopeenheden. Een in april 2022 gepubliceerd decreet stelt drie trajecten voor het hergebruik van verpakkingen vast, afhankelijk van de omvang van de marktpartijen.
1. Voor producenten met een jaaromzet van minder dan 20 miljoen euro:
- 5% in 2026
- 10% in 2027
2. Voor producenten met een jaaromzet tussen 20 en 50 miljoen euro:
- 5% in 2025
- 7% in 2026
- 10% in 2027
3. Voor producenten met een jaaromzet van meer dan 50 miljoen euro:
- 5% in 2023
- 6 % in 2024
- 7% in 2025
- 8% in 2026
- 10% in 2027
In 2023 geldt de verplichting dus alleen voor producenten met een jaaromzet van meer dan 50 miljoen euro. In de tekst staat ook dat verpakking als "hergebruikt" wordt beschouwd wanneer zij een tweede keer wordt gebruikt voor een doel van dezelfde aard als dat waarvoor zij is ontworpen. Hieronder vallen ook verpakkingen die een tweede keer worden bijgevuld op het verkooppunt (voor bulkverkoop) of thuis (indien het een door de producent georganiseerd navulsysteem betreft).
Folders. Vanaf 1 januari moeten reclamefolders en reclamecatalogi worden gedrukt op gerecycleerd papier of papier uit duurzaam beheerde bossen. Overtreders riskeren een boete van maximaal 1.500 euro, of 3.000 euro in geval van herhaling.
Ook mogen deze folders niet meer worden gedrukt met inkt die minerale oliën bevat. Een decreet uit 2020 regelt dit verbod, dat tot doel heeft de verontreiniging van papiervezels te beperken die, na recycling, zouden kunnen worden gebruikt voor de verpakking van levensmiddelen. Het gebruik van inkt die minerale oliën bevat, is sinds dit jaar verboden voor de verpakking van levensmiddelen. Een besluit stelt vast om welke oliën het gaat.
Kassabon. Het systematisch afdrukken van kassabonnen en bankkaarten, alsmede van aankoop- en kortingsbonnen zou per 1 januari worden verboden. Het decreet, dat vorige maand werd gepubliceerd, stelt de inwerkingtreding van de maatregel uit tot 1 april.
Wegwerpservies en fastfood. Restaurants zijn vanaf 1 januari verplicht hun maaltijden te serveren op herbruikbare borden, bekers en bakjes, samen met herbruikbaar bestek. Dit verbod op wegwerpverpakkingen is gericht op fastfoodmaaltijden die ter plaatse worden genuttigd. Het uitvoeringsbesluit legt deze maatregel alleen op aan restaurants met ten minste 20 zitplaatsen.
Gedrukte pers. Tot nu toe kon de pers in natura bijdragen aan de UPV voor grafisch papier. Met andere woorden, kranten en tijdschriften zouden, mits zij aan bepaalde milieucriteria voldoen, hun milieubijdrage aan deze sector kunnen betalen in de vorm van advertenties. Deze advertenties, die bedoeld waren om de consument te informeren over het sorteren en recycleren van papier, werden beheerd door Citeo, de erkende producentenorganisatie. De Agec-wet en het uitvoeringsbesluit van december 2021 bepalen dat aan dit systeem op 1 januari 2023 een eind komt.
Daarnaast moet het minimumgehalte aan gerecycleerde vezels van krantenpapier gemiddeld ten minste 50% bedragen.
Microplastics. De wet Agec verbiedt geleidelijk bepaalde mengsels of stoffen die microplastics bevatten. Vanaf 1 januari moeten bepaalde producten die nog mogen worden verkocht, vergezeld gaan van alle relevante gebruiksaanwijzingen om te voorkomen dat microplastics in het milieu terechtkomen, ook aan het einde van hun levensduur. De betrokken producten zijn technische producten (producten die op een industrieterrein worden gebruikt en producten die bestemd zijn voor de vervaardiging van geneesmiddelen voor menselijk of diergeneeskundig gebruik) of producten met microplastics die via een technisch proces gedurende de hele levenscyclus worden vastgehouden. Het uitvoeringsbesluit is nog niet gepubliceerd.
Afvalbeheer
Sorteren van verpakkingen. Vanaf 1 januari mogen alle huishoudelijke verpakkingen, ongeacht het materiaal waarvan ze gemaakt zijn, in de gele afvalbak. Deze maatregel moest voor eind 2021 worden ingevoerd, maar volgens het milieuministerie konden begin 2022 iets minder dan 60% van de bevolking (ongeveer 38,7 miljoen inwoners) profiteren van deze vereenvoudigde sorteerregel.
Voortaan kunnen gemeenten in Frankrijk alle verpakkingen inzamelen, ook als hun sorteercentrum niet is aangepast. Vervolgens voeren zij een vereenvoudigde sortering uit. En om gemeenten te stimuleren wordt de steun voor de modernisering van de sorteercentra uitgebreid. Anderzijds wordt de financiële steun van Citeo aan lokale overheden die de vereenvoudigde regels niet toepassen, geleidelijk verminderd: halvering in 2023 en stopzetting van de steun in 2024.
Terugname van gebruikte producten. De wet Agec past de verplichting van bepaalde distributeurs om gebruikte producten gratis terug te nemen aan. Deze terugname geldt zowel bij de aanschaf van een soortgelijk nieuw product als zonder aanschaf van een nieuw product. In 2023 betreft deze verplichting drie nieuwe soorten producten die onder een UPV vallen: speelgoed; sport- en vrijetijdsartikelen; en doe-het-zelf- en tuinartikelen. Eerder gold deze verplichting alleen voor elektrische en elektronische apparaten. In de praktijk wordt deze verplichting nog nauwelijks opgevolgd, betreuren lokale overheden,die dit type afval nog massaal bij hun afvalinzamelingscentra tegenkomen.
Het decreet van december 2020 stelt voor elk type product toepassingsdrempels vast op basis van de verkoopoppervlakte of de jaarlijkse omzet van de distributeur. De aanpassing richt zich ook op digitale platforms en biedt hen drie opties: terugname bij levering, terugname bij een door hen gefinancierd lokaal inzamelpunt of een gratis verzendoplossing.
Bioafval. Op 1 januari is Frankrijk gestart met een groot project om bioafval gescheiden in te zamelen. Het is de bedoeling dat dit project tegen het einde van het jaar is afgerond en dat iedereen die bioafval produceert, inclusief huishoudens, beschikken over sorteeroplossingen. In afwachting van dit project geldt de sorteerplicht nu voor horecabedrijven die meer dan vijf ton bioafval per jaar produceren. Voorheen gold deze verplichting alleen voor de productie van meer dan tien ton.
De hervorming van de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV) treedt in werking
UPV "nieuwe versie". De wet Agec zorgt voor een gemeenschappelijk kader voor alle sectoren. Vanaf 1 januari zijn alle bepalingen uit de wet Agec op alle erkende producentenorganisaties van toepassing.
Concreet betekent dit een reeks nieuwe verplichtingen die in bovengenoemd decreet uit 2020 zijn vastgelegd. De belangrijkste verplichting is waarschijnlijk de afdwingbaarheid van de in de aanbestedingseisen opgenomen doelstellingen inzake afvalpreventie- en -beheer. Voorheen werd een producentenorganisatie die deze doelstellingen niet haalde (wat meestal het geval was) niet gesanctioneerd. Volgens de overheid worden in het algemeen de doelstellingen niet gehaald omdat hiervoor onvoldoende financiële middelen worden uitgetrokken. Het niet bereiken van deze doelstellingen wordt nu bestraft met de verplichting om de door de productenorganisatie ingezette financiële middelen te verhogen. Daarnaast kan een producentenorganisatie die niet voldoet aan de aanbestedingseisen een boete krijgen die kan oplopen tot 10% van de jaarlijkse kosten voor afvalbeheer.
Ook de financiële structuur van de producentenorganisaties wordt versterkt. Zij moeten over middelen beschikken die ten minste gelijk zijn aan 20% van de financiële bijdragen die jaarlijks door de producenten worden betaald. Zij moeten ook een financieel mechanisme opzetten om de kosten van de lokale overheden te dekken, als de producentenorganisaties in gebreken blijft. Dit mechanisme moet de kosten van inzameling en verwerking gedurende twee maanden dekken, met een maximum van 50 miljoen euro.
Ten slotte heeft een reeks bepalingen betrekking op het bestuur van producentenorganisaties: oprichting van een comité van belanghebbenden dat voorafgaand aan bepaalde besluiten een openbaar advies moet uitbrengen; invoering van zelfcontrole op basis van onafhankelijke audits iedere twee jaar; inachtneming van het nabijheidsbeginsel (afval zo dicht mogelijk bij de ontstaansbron verwerken) en een beroep doen op de sociale en solidaire economie in contracten met dienstverleners.
UPV voor banden. In principe zou het al bestaande systeem voor bandenproducten per 1 januari overschakelen naar een formele UPV voor banden, met ministeriële goedkeuring van de productenorganisatie - in dit geval Aliapur. Deze hervorming stond al in de wet voor de sociale en solidaire economie van juli 2014, maar was nog steeds niet uitgevoerd. Momenteel heeft de overheid alleen de eerste fase afgerond, namelijk de openbare raadpleging over het decreet dat de sector moet regelen. Het decreet moet nog worden gepubliceerd om de specificaties aan te nemen en Aliapur officieel goed te keuren .
UPV voor bouwafval. Aanvankelijk zou deze UPV in januari 2022 van start gaan. In november 2021 werd deze regeling echter officieel uitgesteld tot januari 2023. Dit moest de spelers de tijd geven om een mechanisme in te voeren dat uiteindelijk moet zorgen voor de kosteloze terugname van 42 miljoen ton bouwafval. In 2022 zijn vier producentenorganisaties goedgekeurd. Deze producentenorganisaties hebben echter eind december een gezamenlijk uitvoeringsplan gepresenteerd dat in feite een nieuw uitstel van 4 maanden van de invoering van deze UPV tot gevolg heeft. Zij preciseren namelijk dat vóór 1 mei geen financiële milieubijdrage aan de producenten zal worden gevraagd.
Bron: Actu-Environnement