Frankrijk presenteert nieuw Klimaatadaptatieplan voor een mogelijke opwarming van 4°C rond 2100
Op 25 oktober heeft de Franse premier Michel Barnier het nieuwe nationale Klimaatadaptatieplan (PNARCC) gepresenteerd, dat nu twee maanden ter openbare raadpleging ligt. Dit derde plan omvat 51 maatregelen en meer dan 200 acties om Frankrijk voor te bereiden op een mogelijke temperatuurstijging van +4°C tegen 2100. Het plan voorziet in een verhoging van het Barnierfonds voor natuurrampen met 75 miljoen euro in 2025 en moedigt verzekeraars aan om betaalbare dekking te blijven bieden in kwetsbare gebieden.
Daarnaast introduceert het plan een referentie klimaatscenario met temperatuurstijgingen van +2°C in 2030, +2,7°C in 2050 en +4°C in 2100, dat geïntegreerd moet worden in regionale ontwikkelings- en klimaatplannen. Strategisch richt het plan zich op vijf pijlers: bescherming van de bevolking, versterking van de weerbaarheid van regio’s, infrastructuur en essentiële diensten, aanpassing van economische en sociale activiteiten, behoud van natuur- en cultureel erfgoed, en mobilisatie van de samenleving. Barnier kondigde ook een nationale conferentie over water aan voor 2025.
Hoewel het plan concrete acties bevat, zijn de meeste maatregelen weinig vernieuwend en ontbreekt het aan specifieke financiering.
Belangrijkste maatregelen
1. Verhoging van het Barnierfonds om de bevolking beter te beschermen. Vanaf 2025 wordt het Barnierfonds met 75 miljoen euro verhoogd om lokale overheden te ondersteunen bij preventieve maatregelen, vooral voor de bescherming van stadswijken tegen de toenemende klimaatrisico's, zoals overstromingen. Dit houdt in dat huiseigenaren in risicogebieden financiële hulp kunnen ontvangen om hun woningen beter te beschermen.
2. Een verzekering voor iedereen in heel Frankrijk. Er komt een waarnemingscentrum dat de verzekeringsmarkt op klimaatrisico’s monitort. Dit centrum biedt inzicht in hoe verzekeraars omgaan met toenemende risico’s, zoals overstromingen en hittegolven, en bevordert betaalbare verzekeringsopties voor iedereen door transparantie en het opsporen van mogelijke dekkingshiaten. Hierdoor blijven mensen, ook als ze in gebieden met een verhoogd risico op overstromingen wonen, toegang houden tot een betaalbare verzekeringsdekking.
3. Een nationale landkaart die de blootstelling aan natuurlijke risico’s in Frankrijk weergeeft. Vanaf 2027 geeft deze kaart een overzicht van alle klimaatrisico’s, zoals overstromingen, bosbranden en cyclonen, en toont ze de verwachte gevolgen van klimaatverandering tegen 2050. Bewoners kunnen de kaart gebruiken om in te schatten hoe groot het risico is op natuurrampen in hun omgeving, wat hen helpt zich beter voor te bereiden op mogelijke gevaren.
4. Oprichting van een centraal aanspreekpunt voor klimaatadaptatie. Via dit centrale aanspreekpunt zullen overheidsinstanties als Ademe, Cerema, Météo-France en de Banque des Territoires hun gezamenlijke expertise en engineering beschikbaar stellen om lokale overheden te ondersteunen bij hun adaptatieprocessen. Hoewel deze aanpak positief is ontvangen, vragen lokale overheden om meer decentralisatie en extra middelen.
5. Comfortabele woningen ondanks de hitte. Het belangrijkste doel is om thermisch comfort in de overzeese gebieden beter te waarborgen bij de energierenovatie van woningen. Bepaalde prestatiecriteria worden herzien, en regelgeving en renovatieprogramma's zullen het binnenklimaat systematisch in acht nemen.
6. Inzicht in de kwetsbaarheid van watergebruik in het licht van klimaatverandering. In de Franse overzeese gebieden zal een specifiek onderzoek worden uitgevoerd naar de kwetsbaarheid van de drinkwatervoorziening.
7. Betere bescherming van werknemers tijdens extreme hitte. In 2025 worden de preventieve maatregelen van werkgevers aangescherpt om de veiligheid van werknemers tijdens extreme hitte te waarborgen. Hierdoor zullen werknemers op bouwplaatsen in periodes van extreme hitte gebruik kunnen maken van speciale beschermingsmiddelen. De arbeidsinspectie krijgt extra middelen om onmiddellijk in te grijpen bij situaties van ernstig gevaar door hitte.
8. Aanpassing van belangrijke culturele en erfgoedlocaties. Iconische Franse erfgoedlocaties zoals Mont Saint-Michel en de Eiffeltoren ondervinden de gevolgen van klimaatverandering. In 2025 zal een aantal van deze locaties worden ondersteund bij het onderzoeken van hun kwetsbaarheid voor klimaatrisico’s en het testen van aanpassingsmaatregelen. Dit initiatief is ook bedoeld om het publiek bewust te maken van de impact van klimaatverandering op het Franse erfgoed.
9. Integratie van referentie klimaatscenario in alle openbare planningsdocumenten. Het plan introduceert een referentie klimaatscenario: +2°C in 2030, +2,7°C in 2050 en +4°C in 2100. Dit scenario moet worden geïntegreerd in relevante lokale en sectorale documenten, zoals regionale ontwikkelings- en klimaatplannen, intergemeentelijke stadsplannen, waterbeheerplannen, charters voor regionale natuurparken en het aquacultuurontwikkelingsplan. Met dit scenario hoeven lokale overheden niet langer te kiezen tussen verschillende klimaatscenario's voor hun adaptatiebeleid. Dit zorgt voor gestandaardiseerde en beter vergelijkbare kwetsbaarheidsanalyses.
10. De "One Health"-aanpak om gezondheidsrisico's door klimaatverandering te voorkomen en de veerkracht van het Franse gezondheidssysteem te waarborgen. Er zal een studie worden uitgevoerd om de kwetsbaarheid van gezondheids-, sociale en medisch-sociale instellingen te onderzoeken. Hierbij wordt prioriteit gegeven aan de instellingen die het meest blootgesteld zijn aan klimaatrisico’s en/of die zich in stedelijke gebieden bevinden.
11. Klimaatadaptieplan voor transportinfrastructuur. Om het transport aan te passen aan klimaatverandering, moeten er adaptatieplannen worden opgesteld voor infrastructuur (wegen, spoorwegen, binnenwateren, havens, luchthavens ) en diensten, op basis van onderzoek naar hun kwetsbaarheid. De analyse van de resultaten van deze onderzoeken zal leiden tot actieplannen, met als doel één uniform plan te ontwikkelen voor alle infrastructuurbeheerders en vervoersbedrijven in een regio.
12. Aanpassing van bedrijven die vitale diensten aanbieden. Als belangrijke eerste stap in het begrijpen van klimaatrisico's worden kwetsbaarheidsanalyses geleidelijk verplicht voor grote en strategische bedrijven. Dit proces begint in 2025 voor grote bedrijven die verantwoordelijk zijn voor transport- en energie-infrastructuren, en vanaf 2026 voor bedrijven die vitale diensten aanbieden. Op basis van deze analyses zullen klimaatadaptatieplannen worden ontwikkeld om infrastructuren optimaal aan te passen.
Sommige plannen zijn al gereed, zoals het plan van de RATP in 2022 en het nationale spoorwegnet in 2023, terwijl andere plannen, zoals voor het nationale wegennet, bepaalde regionale spoorlijnen en grote zeehavens (bijv. La Rochelle, Haropa, Nantes-Saint-Nazaire, Martinique), bijna zijn afgerond. In februari 2024 werd het klimaatadaptatieplan voor 2024-2026 van SNCF Réseau (netwerkbeheerder) goedgekeurd. Volgens de nieuwe eisen uit het nationale Klimaatadaptatieplan zou dit plan echter moeten worden herzien. Beheerders van het nationale wegennet en bedrijven die vitale diensten leveren, hebben tot 2026 om een klimaatadaptatieplan op te stellen.
Energie: dubbele kwetsbaarheid
Grote energiebedrijven, met name netwerkbeheerders, lopen dubbel risico door klimaatverandering. Deze raakt zowel hun fysieke infrastructuur, zoals kabels en transformatorstations, als het energieverbruik en de productiepatronen. Tegen eind 2025 moeten ze de klimaatimpact integreren in hun plannen door middel van stresstests die extreme scenario's simuleren, zoals hittegolven of koudegolven gecombineerd met windstille periodes. De infrastructuur kan daarnaast geleidelijk worden aangepast, bijvoorbeeld door kabels in te graven en transformatorstations te verhogen.
Aanpassing technische normen en voorschriften
Technische normen en voorschriften zullen worden aangepast voor toekomstige klimaatomstandigheden. Veel sociaaleconomische activiteiten hangen nu al af van regelgeving die de vereisten voor materialen en processen bepaalt in relatie tot klimaatomstandigheden, zoals buitentemperatuurgrenzen, neerslagintensiteit en windkracht. Deze normen moeten worden geïnventariseerd en aangepast voor eind 2025, te beginnen met richtlijnen voor wegen en luchthavens.
Integratie internationale normen
Er bestaan verschillende internationale normen met betrekking tot klimaatverandering, waaronder richtlijnen voor adaptatie (NF EN ISO 14090, 2019), kwetsbaarheid, gevolgen en risicobeoordeling (NF EN ISO 14091, 2021), en financiering van lokale aanpassingen. Daarnaast wordt er een adaptatie per sector ontwikkeld. Op verzoek van de Europese Unie wordt eraan gewerkt om klimaatadaptatie op te nemen in circa 350 bestaande normen vóór 2026.
Voor elke opwarmingsgraad (+2°C in 2030, +2,7°C in 2050 en +4°C in 2100) zal Frankrijk zijn verschillende klimaatinstrumenten en -diensten verder ontwikkelen, zoals DRIAS (klimaatgegevens en voorspellingen), DRIASeau (klimaatgegevens en voorspellingen voor waterhuishouding en -bronnen), Climat HD (klimaatgegevens met hoge resolutie), Climadiag commune (klimaatrisico’s en aanpassingsmogelijkheden voor gemeenten) en Climadiag entreprises (klimaatrisico’s en aanpassingsmogelijkheden voor bedrijven). Daarnaast wordt er een nationaal impactportaal opgericht dat alle gegevens en impactanalyses toegankelijk maakt voor iedereen die betrokken is bij klimaatadaptatie.
13. Aanpassing van het dagelijkse werk van ambtenaren aan klimaatverandering. In reactie op de verwachte toename van hittegolven in Frankrijk zal de overheid haar werkmethoden aanpassen. Afhankelijk van de omstandigheden worden verschillende acties onderzocht, waaronder experimenten in bepaalde openbare gebouwen die kwetsbaar zijn voor extreme hitte. Deze maatregelen zijn gericht op het verbeteren van de werkomstandigheden voor ambtenaren. Dit kan onder andere inhouden: het verschuiven van werktijden, het reorganiseren van het gebruik van ruimtes die minder aan de hitte zijn blootgesteld, en het aanpassen van werkkleding en -activiteiten om de gezondheid en levenskwaliteit op de werkplek te waarborgen.
14. Agrarische bedrijven met een grotere veerkracht. Tegen 2026 zal er een evaluatiemethode worden ontwikkeld om de klimaatresistentie van landbouwbedrijven te beoordelen, gebaseerd op het referentie klimaatscenario. Deze methode zal bedrijven ondersteunen vanaf hun oprichting tot de overdracht van hun bedrijf, rekening houdend met de verwachte klimaatveranderingen.
Het derde Klimaatadaptieplan omvat geen nieuwe wetgeving, maar richt zich op praktische maatregelen om negatieve effecten te beperken. Het doel is klimaatadaptatie te integreren in alle bestuurlijke en infrastructurele lagen van Frankrijk.
WWF Frankrijk stelt dat het klimaatbeleid in Frankrijk tekortschiet door een gebrek aan sturing en financiering; daarnaast bevat het huidige begrotingsvoorstel een extra bezuiniging op het Fonds vert (klimaatfonds), waardoor het Klimaatadaptatieplan niet effectief kan worden uitgevoerd.
Openbare raadpleging. Het Klimaatadaptatieplan staat tot eind december open voor openbare raadpleging, zodat burgers en belanghebbenden hun input kunnen leveren en de voorgestelde maatregelen kunnen verbeteren.
Bron: Localtis, Actu-Environnement, La Tribune, L’Usine nouvelle, PNACCR3