Ecologische planning: hoe houd je rekening met de lange termijn bij wisselend beleid?

Politieke onzekerheid belemmert de ecologische transitie op een moment dat juist versnelling nodig is. Dit vereist een lange termijn aanpak, zoals het Franse Secretariaat-Generaal voor Ecologische Planning (onderdeel van het Franse Ministerie van Ecologische Transitie) ook in zijn laatste rapport (1) aangeeft.

Het actieplan voor de ecologische transitie, dat twee jaar geleden is opgesteld en waarvan het Secretariaat-Generaal rapporteert aan de premier, coördineert de acties om de milieudoelen van Frankrijk te bereiken (klimaat, biodiversiteit, etc.). Het plan richt zich vooral op betere productie (50%), vervoer (20%) en huisvesting, waarbij de focus ligt op bedrijven, lokale overheden en de staat, in plaats van individuen.

Regelmatig wordt de voortgang van het actieplan geëvalueerd dankzij een dashboard (2) met meer dan 250 indicatoren, dat meerdere keren per jaar wordt bijgewerkt. Hierdoor kunnen ontwikkelingen nauwkeurig worden gevolgd en beleid waar nodig snel worden aangepast.

Mobiliteit: aanvullende maatregelen om doelstellingen te behalen

Op het gebied van mobiliteit, bijvoorbeeld, tonen de monitoringresultaten dat de verkoop van elektrische voertuigen op schema ligt (17,5% van de verkoop in 2024, met een doel van 66% in 2030). De natuurlijke vervanging van het wagenpark verloopt echter trager dan verwacht. Dit proces kan worden versneld door overheidssteun (inruilpremie), regelgeving (lage-emissiezones) of prikkels (boetes voor zware voertuigen, vooral SUV's), aldus het Secretariaat-Generaal.

Wat langeafstandsvervoer betreft, winnen carpoolen, spoorvervoer en de elektrificatie van bussen terrein, maar dat geldt ook voor luchtvervoer. "De meest effectieve manier om de uitstoot van vervoer te verminderen is het aantal reizen te beperken. Dit kan door regionale planning, zoals het dichter bij elkaar brengen van woon- en werkplekken, maar ook door telewerken en lokaal toerisme te stimuleren."

Een duidelijk verhaal voor de lange termijn

Het Secretariaat-Generaal belicht zowel de voortgang als de knelpunten om toekomstige beslissingen te verhelderen, zonder echter garanties te bieden. De vraag is of deze aanpak voldoende is en wat de toekomst ervan is in de huidige politieke context. Door politieke wisselingen worstelen instanties zoals milieuconferenties en de Conseil national de la transition écologique (CNTE) om stand te houden.

Het Secretariaat-Generaal benadrukt, op basis van internationale ervaringen, het belang van duurzame en geëvalueerde actie. Nederland heeft, net als Frankrijk, een Klimaatplan opgesteld met duidelijke doelstellingen, maatregelen en tijdschema's. Zowel economische spelers als het Parlement zijn betrokken bij de ontwikkeling en uitvoering van dit plan. Het grote verschil is dat Nederland zijn plan jaarlijks laat evalueren door het onafhankelijke PBL, dat rapporteert over eventuele doelstellingen die niet zijn gehaald. Bovendien is de Nederlandse regering verplicht om de doelstellingen te halen na een gerechtelijke uitspraak voor ontoereikende actie.

Een ander belangrijk punt is het verhaal achter de ideeën en opvattingen. "De meest succesvolle landen baseren hun transitie op een politiek project. Indonesië heeft bijvoorbeeld het plan 'Golden Indonesia 2025-2045' dat streeft naar een 'soeverein, geavanceerd en duurzaam archipel', terwijl Denemarken, Zweden en Finland zich richten op welzijn en gezondheid. Japan, de Verenigde Staten en Canada koppelen de ecologische transitie aan sterke economische kansen." Het probleem voor Frankrijk is dat het risico loopt geen duidelijk politiek project te hebben voor de presidentsverkiezingen van 2027.

Tot slot merkt het Secretariaat-Generaal op dat ecologische transities moeten steunen op langetermijndoelstellingen, vastgelegd in plannen van vijftien tot twintig jaar, en een stabiele begroting moeten hebben, zoals het vijftigjarenplan van Singapore, het twintigjarenplan van Indonesië, en de 2050-doelstellingen van de EU.

(1) Mobiliser pour accélérer la planification écologique (juli 2024)

(2) Tableau de bord de la planification écologique (maart 2024)

Bron: Actu-Environnement, France Nation Verte