Frans wetsvoorstel om het publiek te beschermen tegen de risico's van PFAS
Op 4 april 2024 heeft de Assemblée een wetsvoorstel aangenomen dat tot doel heeft de productie en verkoop van niet-essentiële producten met PFAS te verbieden. Dit wetsvoorstel werd unaniem aangenomen in een afgezwakte versie ondanks bezwaren van de regering, die pleitte voor een Europees beleid. Tegelijkertijd kondigde de regering de publicatie aan van een actieplan om PFAS te bestrijden.
PFAS zijn moleculen uit de chemische industrie die sinds de jaren 1940 worden gebruikt voor hun antikleef-, waterafstotende en hittebestendige eigenschappen. Ze zijn geleidelijk opgenomen in de samenstelling van veel industriële en alledaagse consumentenproducten (voedselverpakkingen, fornuizen, textiel, cosmetica, blusschuim, batterijen, verf, pesticiden, enz.). Deze stoffen vormen een belangrijke bron van vervuiling omdat ze extreem persistent zijn in het milieu, vandaar dat ze bekend staan als "eeuwige vervuilers". PFAS brengen ook ernstige gezondheidsrisico's met zich mee.
Vanwege deze risico’s verbiedt het wetsvoorstel vanaf 1 januari 2026 de productie, invoer, uitvoer en marketing van de volgende producten die PFAS bevatten:
- Cosmetica
- Wax (om glijprestaties van ski’s te verbeteren)
- Kleding (met uitzondering van beschermende kleding, zoals militaire kleding of brandweerkleding).
Vanaf 2030 wordt alle textiel (inclusief meubelstoffen) dat PFAS bevat verboden.
Ook andere producten vielen in de oorspronkelijke tekst onder het verbod. Voedselverpakkingen zijn geschrapt, omdat deze sector zal worden opgenomen in de Europese verordening over verpakkingen en verpakkingsafval. Keukengerei (steel-, braad- en koekenpannen, enz.) is ook uitgesloten via een amendement om de Franse industrie de tijd te geven geschikte alternatieven te vinden.
Controle op PFAS in drinkwater
Het wetsvoorstel vereist dat de gezondheidsautoriteiten de aanwezigheid van PFAS in drinkwater controleren. Per decreet zal een niet-uitputtende lijst van PFAS-stoffen worden opgesteld die moeten worden getest. Bovendien moet de regering binnen een jaar na de publicatie van de wet een rapport aan het parlement voorleggen met voorstellen voor bijgewerkte gezondheidsnormen voor alle PFAS-stoffen.
Volgens de Europese Drinkwaterrichtlijn moeten lidstaten vanaf januari 2026 gerichte monitoring uitvoeren op een som van 20 PFAS-stoffen. Het Franse wetsvoorstel gaat een stap verder. Parlementsleden stellen dat "verschillende gevallen van verontreiniging op Franse locaties hebben aangetoond dat PFAS-stoffen aanwezig zijn die niet in deze lijst van 20 voorkomen".
De regionale gezondheidsinstanties moeten jaarlijks een rapport uitbrengen over analyses van drinkwater op blootstelling aan PFAS. Op basis van deze resultaten moet het Ministerie van Volksgezondheid elk jaar een nationaal rapport publiceren over de kwaliteit van drinkwater.
Daarnaast moet de overheid een nationaal traject opstellen om de lozing van PFAS door industrieën in water te verminderen. Het doel is om deze lozingen binnen vijf jaar na de publicatie van de wet te stoppen en binnen twee jaar een vermindering van 90% te bereiken. De Franse regering staat echter niet achter deze brede aanpak. Minister van Industrie Roland Lescure verklaarde: "Wij stellen een locatiegerichte benadering voor, uitgevoerd door de regionale milieu- en ruimtelijke ordeningsdiensten, bij besluit van de prefect, waarbij rekening wordt gehouden met de specifieke omstandigheden van de industrie, de betrokken PFAS en de locatie."
Betere informatie voor het publiek
Er wordt een kaart opgesteld voor de bevolking waarop alle locaties staan die PFAS in het milieu uitstoten of hebben uitgestoten. Deze kaart wordt jaarlijks bijgewerkt. Op basis hiervan wordt een lijst opgesteld van gemeenten die een hoog of zeer hoog risico op blootstelling aan PFAS hebben. Regionale gezondheidsinstanties zullen vervolgens preventieve maatregelen opstellen.
De vervuiler betaalt
Overeenkomstig het beginsel "de vervuiler betaalt" wordt een heffing ingesteld op basis van de hoeveelheid geloosde PFAS. Deze heffing is van toepassing op IPPC-installaties, die meestal bij grote bedrijven te vinden zijn en een vergunning vereisen. Om de heffing te innen is een minimum waarnemingsdrempel vastgesteld op 100 gram en een tarief van 100 euro per 100 gram.
De regering betreurt deze ontwikkeling. "Het probleem met dit artikel is dat het in zijn huidige vorm het verkeerde antwoord geeft," zegt de minister. “Er zijn twee opties die we in de Franse begroting willen onderzoeken: de eerste is om het plafond voor wateragentschappen te verhogen om investeringen door lokale overheden te stimuleren (...) of om een 'blauwfonds' op te richten in de begroting om investeringen door lokale overheden te ondersteunen, vergelijkbaar met het groenfonds. Op dit moment is er nog geen beslissing genomen over beide voorstellen.”
Heffingen voor industriële waterverontreiniging worden al geheven voor andere verontreinigende stoffen (fosfor, nitrieten, nitraten, enz.). Deze heffingen financieren de wateragentschappen, die met name lokale overheden helpen om hun drinkwater te zuiveren.
Het is nog onzeker hoe de tekst zal evolueren tijdens het regelgevingsproces. Op Europees niveau is er een voorstel om PFAS te beperken, dat in 2023 is ingediend door vijf lidstaten (Duitsland, Denemarken, Noorwegen, Nederland en Zweden). Dit voorstel zal echter niet vóór 2027 ingaan, afhankelijk van nieuwe politieke richtlijnen van de Europese Commissie. Bovendien is de verwachte hervorming van de REACH-verordening, die een benadering per productfamilie voorzag, momenteel opgeschort.
Bron: La vie publique, ActuEnvironnement